Rośliny szczepione… Co to? I dlaczego?
Bardzo często słyszy się, że dana roślina, drzewo czy krzew jest szczepiona. Nie oznacza to, że nasz okaz dostał szczepionkę przeciwko jakieś chorobie. Bardzo wielu naszych klientów zadaje nam pytania co to jest szczepienie, po co się je robi, jaka jest różnica w roślinie szczepionej i nie szczepionej. O ile samo szczepienie od strony technologicznej, praktycznej i teoretycznej jest dla ogrodników i szkółkarzy bardzo trudne, to wyjaśnić całość jest niezmiernie prosto. Otóż:
Co to jest szczepienie?
To połączenie ze sobą dwóch różnych roślin, najczęściej blisko ze sobą spokrewnionych w celu poprawienia lub utrzymania pewnych cech. W wyniku połączenia zrazu – czyli górnej części, która w przyszłości będzie miała liście, kwiaty i owoce – z podkładką, czyli dolnej części, mającej formę korzenia z pniem o długości przez nas pożądanej.
Kilka ważnych informacji o szczepieniu:
Roślina zaszczepiona nie zawsze musi być karłowa, jak się powszechnie uważa.
Bardzo ważną sprawą jest to, że podkładka nigdy już nie urośnie wzwyż. Odmiana kulista zaszczepiona na podkładce o wysokości 2 metrów zawsze już taka będzie – będzie rosnąć tylko korona, oraz pień będzie przybierał na grubości – sama wysokość pozostaje bez zmian. Podobnie z formami płaczącymi roślin.
Jednak odmiany kolumnowe i formy naturalne będą rosnąć w górę od samego miejsca szczepienia według ich genetycznych możliwości. Oznacza to że ich wzrost determinować będą cechy odmianowe, nie gatunkowe. Dlatego aby nie było nieporozumień podam taki przykład.
Brzoza pożyteczna 'Doorenbos’ o formie naturalnej dorasta do około 7-10 metrów wysokości.
Natomiast brzoza pożyteczna 'Long Trunk’ ma formę przewieszającą z gałązkami wiotkimi i mniejszą ilością włókien drzewnych. Cechy te powodują że osiąga przeważnie do 5 metrów wysokości i to jeszcze z pomocą palikowania.
Obie odmiany szczepione są tak samo na szyjce korzeniowej zwykłej brzozy.
Dlaczego szczepimy? Z kilku powodów:
1. Dla nas ogrodników i szkółkarzy jest to przede wszystkim sposób na zapanowanie nad ostateczną wielkością i pokrojem rośliny. Dobierając odpowiednią podkładkę można uzyskać różne wielkości tej samej rośliny, a także różne jej pokroje, możemy spowolnić lub przyśpieszyć jej rozwój.
2. Większość szczepionych odmian jest o wiele mniej absorbująca w obsłudze – praktycznie nie potrzeba ich przycinać, prócz pierwszych lat kiedy to wykonuje się tylko cięcia korygujące.
3. Niektóre gatunki roślin poza odmianą pospolitą mogą być rozmnażane wyłącznie przez szczepienie szlachetnego zrazu na pospolitej podkładce, ponieważ rozmnażanie ich z siewu lub sadzonki nie daje efektu – sadzonka nie chce się ukorzeniać lub siew po prostu nie powtarza pożądanych cech i uzyskamy formę pospolitą. Dzieje się tak w przypadku większości klonów, buków, jabłoni, jodeł, modrzewi, sosen i wielu innych.
4. Szczepimy rośliny również, kiedy chcemy poprawić jakieś cechy, ale nie chcemy zmieniać samej odmiany, zazwyczaj zastępuje się słabszy system korzeniowy na tego samego gatunku ale lepiej dostosowany do naszych potrzeb. Na przykład w przypadku czereśni szczepi się je na podkładkach bardziej odpornych na choroby, róże na podkładkach bardziej odpornych na mróz, jabłonie na podkładkach przyśpieszających wzrost i zwiększających owocowanie.
5. Jeszcze jednym aspektem szczepienia jest zmiana formy rośliny w inną. Stosując odpowiednią podkładkę możemy przekształcić krzew w formę pienną, jak np. trzmielina ‘Emerald’n’Gold’ jest krzewem płożąco-pnącym, natomiast zaszczepiona na podkładce ma formę kulistą, podobnie jest z wierzbą ‘IWĄ’ – naturalnie się płoży, a zaszczepiona jest piękną wierzbą płaczącą z popularnymi „kotkami”.
